رتبه بندی معلمان، فرصت بزرگ قانونی – بودجه ای که ضایع شد

دکتر کاظمی وزیر محترم آموزش و پرورش

سلام علیکم؛

حضرتعالی به خوبی اطلاع دارید که بستر قانونی طرح رتبه بندی معلمان، ماده قانونی همترازی ۸۰ درصد با هیأت علمی در قانون ششم توسعه و همچنین قانون نظام پرداخت هماهنگ، قانونى قبل از قانون خدمات کشوری بود که در آن قوانین، داشتن ۸۰ درصد حقوق همتراز را برای شغل های مشابه مورد تأکید قرار می دادند؛ اما اجرای قانون همترازی ۸۰ درصد با هیأت علمی، شامل معلمان دارای مدرک تحصیلى تکمیلی می شد. و نیز بودجه بالایی را طلب می کرد.

لذا مجلس محترم قانون رتبه بندی را تدوین نمود که علاوه بر رضایت خاطر همه ی معلمان، قابلیت عملیاتی نیز داشته باشد که این جای بسی تشکر و سپاس را دارد؛ از طرفی دیگر، برای اجرای طرح رتبه بندی بودجه خاص و قابل توجهی با همت دولت شهید جمهور تأمین گردید که فرصت بالایی برای ارتقا جایگاه مادی و اجتماعی معلمان فراهم می نمود؛ اما به دلایل ذیل این فرصت بزرگ قانونی – بودجه ای ضایع گردید.

با توجه به اینکه هدف اصلی قانون رتبه بندی معلمان، ارتقای جایگاه مادی و اجتماعی آنان و پیشرفت بیش تر در فرآیند تعلیم و تربیت دانش آموزان بود؛ اما نه تنها این اهداف محقق نشد، بلکه باعث ایجاد نگرانی بیش تر بین معلمان گردید و اعلام اعتراضات زیاد در سامانه رتبه بندی تأییدی بر این ادعا است، چرا که:

۱- رتبه بندی معلمان متشکل از دو بخش سوالات ۵۱ موردی است که توسط مدیر ما فوق نسبت به معلمان و زیر دستان اظهار نظر می شد و بخش دوم، مدارک و مستنداتی است که توسط خود معلم در فعالیت های مختلف اکتساب می شد.

لازم به ذکر است؛ عدم آگاهی و اشراف کامل برخی از مدیران یا مسئولان نسبت به سوالات ۵۱ گانه و یا به هر علتی تأخیر در اخذ مدارک فعالیت های انجام شده توسط معلمان یا مفقودی این مدارک باعث می شد وضعیت رتبه بندی این افراد تا پائین ترین درجه تنزل کند.

همانطور که واقف هستید رتبه ها از پایین ترین درجه یعنی ۱- آموزشیار معلم ۲- مربی معلم ۳- استادیار معلم ۴- دانشیار معلم و ۵- استاد معلم تشکیل می شود.

۲ـ در این طرح، رتبه بندی معلم از چهار صلاحیت: عمومی، حرفه ای، تخصصی و تجربه تشکیل شده است که هرکدام دارای شاخص هایی هستند که در واقع سنجش کلی وضعیت “چیستی” معلم را در ابعاد فردی مشخص می کند؛ ولی اصل قضیه که “عملکرد و کارایی” معلم چگونه است سنجیده نمی شود. در نتیجه با یک خلاء صلاحیتی تحت عنوان صلاحیت عملکرد و کارایی رو به رو هستیم، که رتبه بندی را در مرحله اجرا با چالشی معنایی مواجه می سازد.

۳- در اجرای رتبه بندی معلمان با یک بی عدالتی مشخص دیگر رو به رو هستیم که در آن شاهد رتبه های استاد یار معلمی برای معلمانی با ۳۰ سال سابقه خدمت و در عین حال برای معلمان زیر ۱۰ سال خدمت یعنی معلم و شاگردش در یک رتبه و در یک واحد آموزشی رو به رو بوده ایم؛ در حالی که سوای مناطق محروم، هر پنج سال یکبار باید معلمان به رتبه های بالاتر ارتقا یابند و برای رتبه دانشیار معلمی نیاز به سنواتی حدود ۲۰ سال سابقه خدمتی دارد اما معلمی که فقط ۱۰ سال سابقه خدمتی دارد چگونه می تواند این کمبود سنوات حل نماید؟!

آیا چند سال دیگر باید در رتبه سابقش بماند یا باید منتظر اتفاق خاصی باید در این فاصله زمانی باشیم.

۴- تعریف نشدن پایه برای رتبه ها یکی دیگر از ایراداتی است که به طرح رتبه بندی معلمان وارد است و می بایست مورد توجه قرار گیرد.

سوال اصلی اینجاست؛ چرا مسئولان امر و گروه تدوین آئین نامه رتبه بندی این معایب را ندیدند؟

چرا سامانه ای برای کسب نظر همکاران فرهنگی و صاحب اندیشه طراحی نشده است تا این اشکالات بزرگ پیش نیاید؟

راهکار های پیشنهادی:

۱- ایجاد صلاحیت عملکرد و کارایی با تدوین شاخص های عینی برای سنجش عملکرد و کارایی معلم و استفاده از این صلاحیت و بستری برای اجرای فوق العاده عملکرد و کارایی که در قانون خدمات کشوری مشخص شده است.

۲- راه اندازی سامانه ای که مدارک فعالیت های صورت گرفته توسط همکاران عزیز فرهنگی در صلاحیت های مختلف را در طول سال ثبت و ضبط نموده و به صورت سیستمی در طرح رتبه بندی اعمال نماید.

۳- اختصاص پایه در هرسال به دارندگان رتبه با ضریب ریالی مناسب.

۴- تعریف رتبه های ‌پائین همراه با قید زمان به صورتی که همکاران عزیز فرهنگی برای کسب رتبه های بالاتر با مشکل کمبود سنوات روبه رو نشوند.

۵- تخصیص پاداش برای مدیران کل و روسای اداراتی که قبل از اجرای طرح رتبه بندی معایب آن را کتباً به وزارتخانه اعلام نموده اند.

با آرزوی توفیق الهی برای تمام مسئولین و دلسوزان نظام اسلامی

نویسنده: دکتر سیاوش بهرامی، استاد دانشگاه